2575 กรุงเทพฯ จะเป็นอย่างไร?

เพราะพื้นที่เมืองอย่างเช่นกรุงเทพฯ คือแหล่งรวมของความหลากหลาย โดยเฉพาะผู้คนซึ่งมาจากหลายแหล่งที่มา หลากหลายระดับของรายได้ ซึ่งแต่ละกลุ่มย่อมมีรูปแบบของวิถีชีวิตในแบบเฉพาะตัว เมืองใหญ่อย่างกรุงเทพฯ จึงควรมีการพัฒนาอย่างทั่วถึง (Inclusive development) เพื่อให้ผู้คนทุกกลุ่มในสังคม สามารถใช้ชีวิตในเมืองแห่งนี้ได้อย่างปกติสุข เมืองหลวงอย่างกรุงเทพฯ ควรดำเนินการพัฒนาบนพื้นฐานของการสร้างโอกาสให้กับคนทุกกลุ่มในสังคม เพื่อตอบรับความเท่าเทียมกันในสังคมในทุกๆ ด้าน ไม่ว่าจะเป็น การพัฒนาระบบการคมนาคมขนส่งที่สะดวกและครบวงจร ที่ผู้คนทุกกลุ่มมีสิทธิ์เข้าถึงได้อย่างเท่าเทียมกัน การพัฒนาสิทธิการเข้าถึงข้อมูลข่าวสารต่างๆ และความเท่าเทียมกันในการพัฒนาระบบโครงสร้างพื้นฐานทางดิจิตอล

เพื่อให้โครงการกรุงเทพฯ 250 สามารถตอบสนองการใช้ชีวิตของคนเมืองในอนาคตได้อย่างมีประสิทธิภาพจำเป็นที่จะต้องทำความเข้าใจความเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้นในอนาคตที่จะเป็น ความปกติใหม่ของชีวิตคนเมือง (Urbanite’s New Normal) ซึ่งหมายถึง สภาพการณ์ที่มีแนวโน้มว่าจะเกิดในเมืองในอนาคตอันใกล้ และจะเป็นสภาพการณ์ที่อยู่กับเราไปอีกนาน จนกลายเป็นความเคยชิน และจะกลายเป็นความปกติของชีวิตในที่สุด ความปกติใหม่ของการใช้ชีวิตในเมืองกรุงเทพฯ ในอนาคตอันใกล้ เช่น การเกิดขึ้นของประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (AEC) ที่จะทำให้เกิดการหล่อหลอมรวมกันของวัฒนธรรมที่หลากหลาย นอกจากนี้ ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีจะเป็นปัจจัยสำคัญในการก่อให้เกิดการปฏิสัมพันธ์ทางสังคมในรูปแบบใหม่

สิ่งหนึ่งที่มีแนวโน้มว่าจะเกิดขึ้นกับเมืองใหญ่อย่างกรุงเทพฯในอนาคตอันใกล้คือ โครงสร้างของประชากรที่เปลี่ยนแปลงไป อันเนื่องมาจากความจำกัดในแง่ของขนาดพื้นที่ ทำให้การฟื้นฟูพื้นที่เก่าในเขตเมืองชั้นใน จำเป็นที่จะต้องมีการใช้ประโยชน์ที่ดินและพื้นที่เมืองเก่าเพื่อรองรับโครงสร้างประชากรกรุงเทพฯใหม่ (Land & Space for New Bangkokian) อย่างมีประสิทธิภาพ ในอนาคตนั้น มีแนวโน้มว่าปริมาณของประชากรผู้สูงอายุ และผู้มีรายได้น้อยในกรุงเทพฯ จะเพิ่มขึ้นในอนาคต จะผลักดันให้เกิดแนวโน้มการใช้ที่ดิน ในรูปแบบของที่อยู่อาศัยแนวตั้งมากขึ้น เพราะช่วยลดต้นทุน ทำให้ราคาต่อหน่วยลดลง

เพื่อให้การฟื้นฟูเมืองกรุงเทพฯชั้นในสามารถทำได้อย่างมีประสิทธิภาพ ศูนย์ออกแบบและพัฒนาเมือง หรือ Urban Design and Development Center (UddC) จึงได้ริเริ่ม “โครงการกรุงเทพฯ 250” ขึ้น เพื่อให้เป็นต้นแบบสำหรับการฟื้นฟูพื้นที่ย่านชุมชนเก่าแก่บริเวณชั้นในกรุงเทพมหานคร โครงการกรุงเทพฯ 250 (สองร้อยห้าสิบ) เป็นโครงการจัดทำผังแม่บทฟื้นฟูย่านเมืองเก่า คลอบคลุมเขตพื้นที่การปกครองของกรุงเทพมหานครในบริเวณย่านเมืองเก่า 17

เป็นที่ทราบกันดีว่า นอกจากกรุงเทพมหานครจะเป็นศูนย์กลางทางเศรษฐกิจและยังเป็นศูนย์รวมของความสะดวกสบายต่างๆ แต่ในอีกมุมหนึ่ง เมืองหลวงแห่งนี้ก็เป็นศูนย์รวมของปัญหาต่างๆ มากมาย ทั้งมลภาวะเป็นพิษ การคมนาคม และความแออัด ทำให้ผู้คนจำนวนมากพากันหลีกเลี่ยงที่จะเผชิญปัญหา ด้วยการออกไปอยู่ชานเมือง ทำให้ย่านเมืองเก่าชั้นในของกรุงเทพฯ ถูกทิ้งร้างให้เกิดความเสื่อมโทรม ด้วยเหตุนี้หลายภาคส่วนจึงมีแนวคิดที่จะฟื้นฟูพื้นที่เมืองชั้นในขึ้น โดยทั่วไปแล้ว การฟื้นฟูเมือง มักจะมุ่งเน้นที่การปรับปรุงพื้นที่เมืองชั้นในให้มีศักยภาพสูง เพื่อรองรับจำนวนประชากรที่จะเพิ่มขึ้น โดยสามารถเลือกใช้วิธีการฟื้นฟูเมืองได้หลายวิธี ได้แก่ 1)

ตลอดระยะเวลาหลายทศวรรษที่ผ่านมา พื้นที่กรุงเทพมหานครนั้นมีความเปลี่ยนแปลงไปอย่างมาก ด้วยการพัฒนาแบบรวมศูนย์ ทำให้กรุงเทพฯ ซึ่งเป็นเมืองหลวงและศูนย์กลางทางเศรษฐกิจของประเทศ มีการขยายตัวขึ้นของประชากรอย่างรวดเร็วจนกลายเป็นเมืองโตเดี่ยว และยังคงขยายตัวขึ้นอย่างต่อเนื่อง รูปแบบการพัฒนาเมืองของกรุงเทพฯ ที่ผ่านมานั้น มุ่งเน้นไปที่ “การขยายเมืองแนวราบ” (Suburbanization) เป็นหลัก โดยเริ่มจากประมาณช่วงปี พ.ศ.2450 ซึ่งเป็นช่วงที่เริ่มมีการพัฒนาเมือง การขยายตัวในช่วงนี้ยังมีไม่มากนัก โดยจะอยู่บริเวณเขตเมืองชั้นในของกรุงเทพฯ ต่อมาในช่วง พ.ศ.2500